E wātea ana anō hoki a Māori have highest increases in life expectancy i te reo Ingarihi.
He kaha ake te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana mō te hunga e piri ana ki rōpū momo iwi Māori i tērā o ngā rōpū ā-momo iwi whānui katoa i waenga i 2005-2007 me 2022-2024, e ai ki ngā tauanga nā Tatauranga Aotearoa i whakaputa i te rā nei.
Ahakoa tērā, kei raro tonu iho te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana mō te hunga Māori i ētahi atu momo iwi.
75.8 ngā tau o te ora e tūmanakotia ana i te whānautanga mō te hunga e kī ana he Māori rātou i ngā tau 2022-2024, 3.1 te pikinga ake mai i 2005-2007. I roto i aua tau anō, i piki te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana mō te hunga e kī ana nō ngā momo iwi 'Ūropi, Tētahi atu rānei', Moana-nui-a-Kiwa, Āhia rānei rātou, mā te 1.5-1.6 tau.
I ngā tau 2022-2024, ko te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana, he pēnei:
- 81.8 tau mō te taupori katoa o Aotearoa
- 82.8 tau mō te hunga e kī ana nō ngā momo iwi Ūropi, Tētahi atu rānei, (tae atu ki New Zealander)
- 76.9 ngā tau mō te hunga e kī ana he momo iwi Moana-nui-a-Kiwa rātou
- 86.3 tau mō te hunga e kī ana he momo iwi Āhia rātou.
"Ahakoa kua piki te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana mai i 2005-2007, kua heke haere tēnei pikinga ake i roto i ngā tau e rima ka taha ake nei puta noa i ngā momo iwi katoa - ā, e haere tonu ana ētahi o ngā pikinga rahi rawa i waenga i te iwi Māori," e ai ki te māngai mō ngā matapae taupori, tirohanga whakamua me te kapinga, ki a Victoria Treliving.
"Puta noa i ngā momo iwi katoa, kua tere kē atu te pikinga ake o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana mō te tāne, tēnā i ngā wāhine."
Momo Iwi | 2005-2007 Tāne | 2022-2024 Tāne | 2005-2007 Wahine | 2022-2024 Wahine |
Tapeke | 78 | 80.1 | 82.2 | 83.5 |
"Ūropi | 79.3 | 81.3 | 83.2 | 84.4 |
Tētahi atu rānei" | 70.4 | 73.7 | 75.1 | 78 |
Māori | 73.2 | 74.9 | 77.4 | 78.9 |
Te Moana-nui-a-Kiwa | 83.2 | 85 | 86.4 | 87.6 |
Āhia |
Te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana mō te taupori katoa mō ngā tau e rima ka taha ake nei
He iti noa iho te pikinga ake o te maha o ngā tau o te ora mō te taupori katoa i waenga i 2017-2019 me 2022-2024. Tērā tōna pikinga iti mō te hunga tāne, mai i te 80.0 ki te 80.1 tau, engari i noho te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana i te whānautanga mai mō te hunga wahine, i te 83.5 tau.
"Ko tēnei pikinga ake o te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana mō te hunga tāne te pikinga iti rawa mai i te ngahuru tau 1960, i heke anō i taua wā mō te tāne. E whai muri ana tēnei i tētahi pikinga ake āhua iti o te 0.5 tau mō te tāne me te 0.3 tau mō te hunga wahine i waenga i 2012-2014 me 2017-2019," ki tā Victoria.
Nā ngā panonitanga o te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana i waenga i 2017-2019 me 2022-2024 i huna ngā panonitanga ka kitea i ngā New Zealand cohort life tables: March 2025 update. Nā te titiro ki ngā ripanga ora ā-reanga, ka taea te kī i piki te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana i 2020 me 2021, i taka whakamuri i 2022 me 2023, ā, i piki anō i 2024.
"He iti iho ngā pikinga o te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana i ngā pikinga i ō mua ngahuru tau. Ahakoa tērā, nā ngā tirohanga whakamua mohoa rawa nei mō te taupori, ka tau ngā whakaaro, tērā pea ka piki te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana hei ngā rā e tū mai nei.
I takea mai tēnei i ngā ia mō ngā taumata matenga mō ia pakeketanga (National population projections: 2024(base)-2078) ka piki pea te maha o ngā tau o te ora e tūmanakotia ana i te whānautanga, i runga i te taunga whakaaro tauwaenga, ki te:
- 82.3 tau hei te tau 2033, me te 84.6 tau hei te tau 2048 mō te hunga tāne
- 85.4 tau, hei te tau 2033, me te 87.4 tau hei te tau 2048 mō te hunga wāhine.
Wehenga tau | Tāne | Wahine |
1950-1952 | 67.2 | 71.3 |
1955-1957 | 68 | 73 |
1960-1962 | 68.4 | 73.8 |
1965-1967 | 68.2 | 74.3 |
1970-1972 | 68.5 | 74.6 |
1975-1977 | 69 | 75.5 |
1980-1982 | 70.4 | 76.4 |
1985-1987 | 71.1 | 77.1 |
1990-1992 | 72.9 | 78.7 |
1995-1997 | 74.4 | 79.7 |
2000-2002 | 76.3 | 81.1 |
2005-2007 | 78 | 82.2 |
2012-2014 | 79.5 | 83.2 |
2017-2019 | 80 | 83.5 |
2022-2024 | 80.1 | 83.5 |